Trần Đức Thông sinh năm 1944 tại xã Minh Hòa, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Ông nhập ngũ ngày 7 tháng 4 năm 1962 [1]. Ông trực tiếp tham gia chiến đấu trong kháng chiến chống Mỹ, trải qua nhiều vị trí như thợ sửa chữa pháo, trạm trưởng trạm sửa pháo, trợ lý tác chiến cấp trung đoàn [1].

Sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc, Trần Đức Thông xác định tiếp tục gắn bó với quân đội. Ông đi học trung cấp ở trường Phòng không rồi nhận nhiệm vụ ở đơn vị bảo vệ Trường Sa. Ông từng công tác tại các đảo Sơn Ca (1982-1984), Nam Yết (1984-1987). Trong thời gian này ông còn được bầu làm Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện đảo Trường Sa [1].

Hải chiến Trường Sa 1988

Ngày 18 tháng 2 năm 1988 (tức mùng 2 tết âm lịch) Trần Đức Thông còn nửa tháng mới hết phép thì nhận được lệnh của đơn vị vào Nha Trang gấp. 29 tháng 2 ông chia tay vợ con lên đường. Lúc này tình hình biển Đông đang căng thẳng, Trung Quốc dần lấn chiếm một số đảo và bãi đá ở quần đảo Trường Sa. 2 tháng 3 Trần Đức Thông lên tàu ra đảo [2], với nhiệm vụ chỉ huy lực lượng đóng giữ các đảo Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao (thuộc cụm đảo Sinh Tồn).

Theo phân công thì Trần Đức Thông ở trên tàu HQ-604 đến vùng biển Gạc Ma (còn tàu HQ-505 có mặt ở Cô Lin, tàu HQ-605 thẳng tiến Len Đao) [3]. 16 giờ 30 phút ngày 13 tháng 3 tới vị trí, Trần Đức Thông tổ chức lực lượng đi khảo sát, xác định vị trí cắm cờ, làm nhà. 4 giờ sáng ngày 14 tháng 3, ông chỉ huy bộ đội bốc dỡ vật liệu từ tàu HQ-604 xuống đảo Gạc Ma. Lúc này hải quân Trung Quốc đang bao vây, uy hiếp, dùng xuồng máy đổ quân lên đảo hòng nhổ cờ và chiếm đảo. Trần Đức Thông đã cho điện báo về sở chỉ huy và xác định quyết tâm "dù địch vây ép, dù mất tàu, chúng tôi quyết không lùi". Khi thấy phía Trung Quốc cử xuồng chở lính có vũ khí lao thẳng về phía đá, ông ra lệnh cho các thủy thủ tàu HQ-604 tiến về bảo vệ bãi đá để hình thành tuyến phòng thủ, không cho đối phương tiến lên, đồng thời nhắc nhở bộ đội bình tĩnh, không được nổ súng trước khi chưa có lệnh để tránh sự khiêu khích của địch [1][4].

Sau đó, khi thấy dùng lính không chiếm được đảo, bên Trung Quốc đã cho lính lùi lại và dùng hai chiến hạm bắn pháo 100 mm vào tàu HQ-604, làm tàu bị hỏng nặng. Trần Đức Thông đứng trên boong tàu kêu gọi đàm phán nhưng hải quân Trung Quốc vẫn xả súng vào, làm ông bị thương nặng ở đầu và chân. Dù vậy ông vẫn đứng ở mũi tàu chỉ huy cho đến lúc tử trận [5]. Tàu HQ-604 sau này cũng chìm xuống biển, đem theo Trần Đức Thông cùng thuyền trưởng và một số thuỷ thủ của tàu. Hiện giờ hài cốt của ông vẫn nằm dưới lòng biển, chưa tìm thấy [2].